وزن‌گیری نوزاد، شاید اولین محرکی باشد که در دوران بارداری متوجه آن خواهید شد و آن را به صورت منظم دنبال خواهید کرد. شاید در وایل کمی رو این مسأله حساس باشید و احساس ترس کنید، اما به مرور دستتان می‌آید که چه چیز‌هایی را مصرف کنید و چه کار‌هایی را انجام دهید تا نوزاد شما وزن‌گیری مناسبی داشته باشد.
وزن نوزاد یکی از مهم‌ترین فاکتور‌هایی است که در دوران بارداری و پس از زایمان باید به آن توجه کنید، زیرا یکی از نشانه‌های سلامتی فرزند کوچک شما همین روند افزایش وزن اوست.
در صورتی که تعادل وزن‌گیری نوزاد بر هم بخورد، می‌تواند یک نشانه خطر برای سلامتی نوزاد شما باشد که باید حتما به سرعت، دلایل اختلال در وزن‌گیری را جویا شوید.
کاهش وزن‌گیری نوزاد
لزوماً اگر کودک شما به درستی افزایش وزن‌گیری ندارد، به معنای وجود بیماری خاص در بدن او نیست و می‌تواند ناشی از عوامل دیگری باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
یکی از علت‌های کاهش وزن نوزاد می‌تواند عدم دریافت کالری به میزان مناسب باشد. کودکان باید بر طبق چهارچوب به میزان مناسبی و تا یک میزان حداقلی کالری به صورت روزانه دریافت کنند.
برای تأمین انرژی، دریافت مواد مغذی ضروری که برای ادامه حیات بسیار با اهمیت هستند، بسیار مهم است؛ هرگونه کمبود در مواد مغذی بدن می‌تواند خود به شکل یک بیماری و یا کاهش وزن شدید نمایان شود.
بدن انسان از ماکرومولکول‌های متفاوتی مانند پروتئین، چربی و کربوهیدرات تشکیل شده است. میزان این مواد در بدن در یک محدوده خاصی حفظ می‌شود تا سلامتی فرد به خطر نیوفتد. اما اگر به هر دلیلی تعادل ذخیره‌ای و دریافتی این ماکرومولکول‌ها بر هم بخورد، ممکن است به مرور زمان خطر جدی‌ای سلامت کودک کوچک شما را تهدید کند.
اما چه اتفاقی می‌افتد که یک نفر دچار کمبود مواد مغذی و یا بر هم خوردن تعادل در مصرف چربی و کربوهیدرات و پروتئین می‌شود؟
ریشه این موارد می‌تواند در سبک زندگی و رژیم غذایی کودک شما باشد. بنابراین اگر شما به عنوان والدین کودک درک درستی از تغذیه و سبد غذایی مناسب داشته باشید، می‌توانید از بروز هرگونه انحراف جلوگیری کرده و افزایش وزن‌گیری متعادلی را در کودک خود مشاهده کنید.
وزن نوزاد در بدو تولد
در بدو تولد، به علت دفع مایعات اضافی پس از زایمان، ممکن است نوزاد در هفته‌های اول پس از تولد کمی کاهش وزن داشته باشد که طبیعی است؛ اما در هفته دوم می‌توان وزن نوزاد را اندازه‌گیری کرد و از آن به بعد، روند وزن‌گیری را به طور کامل پیش گرفت.
وزن بین ۲. ۵ کیلو تا ۴. ۵ کیلوگرم، وزن‌ایده‌آل یک نوزاد در بدو تولد است. اگر برایتان سؤال پیش آمده است که علت این اختلاف وزن در برخی نوزادان با هم چیست، باید بگوییم که عوامل مختلفی مانند ژنتیک، تغذیه مادر در دوران بارداری و جنسیت جنین ( وزن پسران معمولاً بیشتر است) می‌توانند از عوامل تأثیر‌گذار بر این قصیه باشند.
وزن نوزاد در ۶ ماهه اول
در ۶ ماهه اول از عمر نوزاد، وزن‌گیری روند صعودی بسیار زیادی خواهد داشت و در پایان شش ماهه اول، به دو برابر وزن اولیه خود خواهد رسید؛ البته در صورتی که روند وزن‌گیری به درستی و کامل انجام شده باشد.
پیش‌بینی می‌شود در صورتی که نوزاد روند وزن‌گیری را به درستی طی کند و پشت سر بگذارد، از تولد تا ۶ ماهگی، روزانه ۳۰ گرم و ماهیانه نیم تا ۱ کیلوگرم وزن اضافه کند.
فرایند وزن‌گیری نوزاد در ۶ ماهه اولیه زندگی که بسیار نیز در تقویم زندگی مهم است، با شیر صورت می‌گیرد. مادر از شیر خود و یا از شیر خشک نوزاد را تغذیه می‌کند تا به درستی مواد مغذی مورد نیاز را دریافت کند. قطعاً ترجیح تمامی پزشکان و متخصصان در درجه اول برای فرزند شما شیر مادر است.
وزن نوزاد در ۶ ماهه دوم
در شش ماهه دوم، افزایش وزن‌گیری نوزاد متعادل‌تر و کند‌تر پیش خواهد رفت و شما این تغییرات در شش ماهه اول و دوم به صورت کامل حس خواهید کرد. در ۶ ماهه دوم چون میزان وزن‌گیری کاهش پیدا می‌کند، به طور کلی نوزادان در پایان این دوره به سه برابر وزن خود در هنگام تولد می‌رسند.
زمانی کودک وارد ۶ ماهه دوم زندگی می‌شود، از لحاظ تغذیه‌ای، دست والدین او باز‌تر است و قدرت انتخاب بیشتری دارند. در این دوره نوزاد آماده است تا از منبع غذایی دیگری نیز استفاده کند و معده او آماده پذیرش مواد غذایی غیر از شیر مادر است.

عملاً در این دوره نوزاد با انواع طعم‌های دیگر آشنا می‌شود و برای او یک دوران طلایی به حساب می‌آید.
البته حتماً باید به این نکته توجه کنید که شیر مادر و یا شیر خشک و یا ترکیب این دو باهم، در ۶ ماهه دوم منبع تغذیه‌ای اصلی برای فرزند کوچک شما هستند و در رأس رژیم غذایی او قرار دارند.
توقع وزن‌گیری عجیب و بیش از حد را در ۶ ماهه دوم، به دلیل تغذیه کودک از غذا‌هایی جز شیر را نداشته باشید، چراکه وزن‌گیری نوزاد به آرامی و مطابق با ذائقه و حساسیت‌های نوزاد صورت گیرد.
اندازه‌گیری وزن نوزاد
اندازه‌گیری وزن نوزاد در فواصل زمانی مختلفی توسط پزشک انجام می‌شود که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
• شش ماهگی ß ماهی یکبار
• ۶ ماهگی تا ۱۲ ماهگی ßß هر دوماه یکبار
• پس از ۱۲ ماهگی ß هر سه ماه یکبار

افزایش وزن‌گیری نوزاد
شاید اغراق نباشد که بگوییم مهم‌ترین عامل در افزایش وزن‌گیری به صورت مناسب در نوزادان تحت تأثیر یک عامل است، تغذیه مناسب!
حساس‌ترین دوره در تقویم وزن‌گیری نوزاد، یک سالگی اول زندگی اوست که همانطور که اشاره کردیم به دو دوره شش ماهه تقسیم می‌شود.
در شش ماهه اول، همانطور که قبل‌تر نیز اشاره کردیم، تنها مواد غذایی مصرفی شیر است که می‌تواند به صورت شیر خشک و یا شیر مادر مصرف گردد.
شیر مادر یک منبع تغذیه‌ای کاملاً پویا است، اما پویا در اینجا به چه معنی است؟
شیر مادر یک منبع منعطف و متغیر است، این به آن معنی است که بسته به نیاز کودک، میزان کالری و مواد مغذی آن تغییر پیدا خواهد کرد تا مواد مغذی دریافتی به اندازه نیاز باشد و بیش از حد نشود. پویایی شیر مادر منجر به افزایش وزن‌گیری به خصوص در سه ماهه اول می‌شود.
شیر خشک همانند شیر مادر عمل نمی‌کند و نمی‌تواند تا این حد پویایی داشته باشد؛ در نتیجه، به احتمال زیاد افزایش وزن‌گیری به این شدت در نوزاد شما مشاهده نخواهد شد.
از دیگر مزایا شیر مادر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• تقویت سیستم ایمنی بدن
• تأمین املاح ضروری بدن
• ایجاد تعادل در میزان دریافتی پروتئین، چربی و کربوهیدرات
تمامی موارد گفته شده که تازه بخشی از فواید شیر مادر است، می‌تواند باعث افزایش وزن‌گیری درست و مناسب فرزند شما در این دوران مهم شود تا چیزی از سمت وزن نوزاد سلامتی او را تحت تأثیر قرار ندهد.
پیشنهاد می‌شود کسانی که شیر خشک را به عنوان منبع اصلی تغذیه‌ای برای نوزاد خود، به خصوص در ۶ ماهه اول زندگی او، انتخاب کردند از ترکیب شیر خشک و شیر مادر استفاده کنند تا فرزندشان از بهترین سبد تغذیه‌ای بهره‌مند شود.
مواد غذایی مناسب برای افزایش وزن‌گیری نوزاد
همانطور که گفتیم، در ۶ ماهه دوم نوزاد شروع به استفاده از مواد مغذی از منبعی دیگری در کنار شیر مادر یا شیر خشک می‌کند. حال در ادامه قصد داریم تا به بهترین مواد غذایی برای افزایش وزن‌گیری نوزاد اشاره کنیم:
• غلات
شاید اغراق نباشد که بگوییم غلات یکی از اصلی‌ترین منابع غذایی کمکی در کنار شیر مادر و شیر خشک است. از اصلی‌ترین غلات می‌توان به گندم، برنج، جو دوسر و عدس اشاره کرد که حاوی فسفر، پروتئین، کربوهیدرات، منگنز و منیزیم هستند. غلات دست شما را در تهیه غذا باز می‌گذارد و شما می‌توانید لیست متنوعی از مواد خوراکی را برای فرزند خود تهیه کنید تا وزن‌گیری مناسبی داشته باشد. شما می‌توانید از سوپ و فرنی برای ارائه غلات به کودک کوچک خود استفاده کنید تا از خوردن آن‌ها لذت ببرد.
• سبزیجات
سبزیجات یک منبع مناسب برای تغذیه فرزندتان است و از مناسب‌ترین سبزیجات برای مصرف می‌توان به اسفناج، کدو تنبل، نخودفرنگی و لوبیا اشاره کرد که سرشار از فیبر و ویتأمین هستند و در تأمین کالری مورد نیاز کودک، بهترین عملکرد را از خود نشان می‌دهند.
برای اینکه کودکان این مواد را مصرف کنند، درست کردن سوپ سبزیجات بهترین گزینه است. اما دقت کنید در سوپ سبزیجات خود در ابتدا از یک نوع آن‌ها استفاده کنید تا کودک به تدریج به مصرف سبزیجات عادت بکند و علاقه به خوردن آن‌ها را نشان دهد.
• میوه‌
میوه یکی از مناسب‌ترین منابع برای افزایش وزن‌گیری نوزاد در ماه‌های آخر یک سالگی است. از بین میوه‌ها سیب، هویچ، گلابی، هلو از بهترین گزینه‌ها هستند که می‌توانند به افزایش وزن‌گیری نوزاد شما کمک شایانی بکنند. پیشنهاد می‌شود کودکان این میوه‌ها را به صورت آب میوه و یا پوره مصرف کند تا خوردنش برایشان راحت‌تر و دلپذیر‌تر باشد.
• لبنیات
برای تأمین کلسیم بدن نوزاد، بهترین منبع تغذیه‌ای لبنیات است. کشک، ماست، کره و پنیر از جمله همین لبنیات است که برای مصرف آن بعد از ۷ ماهگی هیچ‌گونه محدودیتی وجود ندارد.
• تخم مرغ
تخم مرغ یکی از منابع بسیار غنی برای تامین پروتئین کودک است و نقش کلیدی در تأمین پروتئین و کالری او ایفا خواهد کرد. تخم مرغ توسط کودک شما می‌تواند به صورت آب‌پز، نیمرو یا به‌صورت پنکیک مورد استفاده قرار بگیرد.
• گوشت، مرغ و ماهی
در سه ماهه اول یک سالگی کودک، می‌توانید از مرغ و گوشت و ماهی به عنوان منبع پروتئین استفاده کنید تا نوزاد کوچولوی شما با طعم لذیذ این سه منبع غذایی آشنا شود. این غذاها را می‌توانید به صورت سوپ به کودک خود بدهید تا از طعم آن لذت ببرد و در عین حال به میزان مناسبی پروتئین دریافت کند.
هنگام استفاده از این منابع باید حتماً حد اعتدال را رعایت کنید! یکی از نکات مهم در افزایش وزن‌گیری نوزاد، استفاده تدریجی از منابع کمکی در کنار شیر مادر و یا شیر خشک است.
کند شدن روند وزن‌گیری
برخی اوقات رژیم غذایی به خوبی رعایت می‌شود اما نوزاد به درستی وزن‌گیری نمی‌کند. این پدیده می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که در ادامه به چند مورد ان اشاره می‌کنیم:
• سیگار کشیدن مادر یا در معرض دود سیگار بودن
• ژنتیک پدر و مادر
• دو قلو یا چند قلو بودن نوزادان
• نژاد نوزاد
• رژیم غذایی مادر و وزن مادر پیش از بارداری و در حین بارداری
در نهایت، تمامی موارد گفته باید به صورت کامل در دوران کودکی فرزند شما رعایت شود تا بتوانید افزایش وزن‌گیری متعادل و مناسبی را در نوزاد خود مشاهده کنید. سعی کنید در ۶ ماهه اول شیر مادر را به عنوان منبع تغذیه‌ای اصلی نوزاد قرار دهید؛ ولی اگر به هر دلیلی از شیر خشک به عنوان منبع اصلی استفاده کردید، حتماً از شیر مادر به عنوان یک مکمل استفاده کنید تا کودکتان از بهترین سبد غذایی بهره‌مند شود و از آن لذت ببرد.
لبنیات، میوه، تخم مرغ، غلات و منابع پروتئینی مانند گوشت، مرغ و ماهی از منابع بسیار خوبی برای تغذیه فرزند شما در ۶ ماهه دوم هستند و می‌توانید این مواد را به صورت سوپ و پوره به فرزند دلبندتان بدهید تا نوش جان کند و از آن‌ها لذت ببرد. لذت آشنایی با این طعم‌های جدید و لذیذ قطعاً برای فرزندتان بسیار خوشایند و سراسر زیبایی خواهد بود.