تغذیه با شیر مادر یکی از مهم‌ترین اجزای رشد و توسعه سالم نوزاد است، اما گاهی اوقات مادران با چالش کافی نبودن شیر مواجه می‌شوند. برای حل این مشکل، روش‌ها و تکنیک‌های متعددی وجود دارد که میتواند به افزایش تولید شیر کمک کند. در این مقاله، ما ۵ روش موثر را جهت تقویت تولید شیر مادر بررسی میکنیم.
بسیاری از مادران ممکن است نگران این مسأله باشند که شیر آن‌ها برای فرزندشان کافی نیست و باید از منبع دیگری برای شیر دادن به فرزندشان استفاده کنند. چندین استراتژی مانند شیر دادن بیشتر و افزودن برخی غذا‌ها به رژیم غذایی میتواند به افزایش تولید شیر مادر کمک کند.
با این حال، اگر نیاز به افزایش تولید شیر خود دارید، راه‌هایی برای انجام آن وجود دارد که در ادامه به چند مورد از این روش‌ها اشاره میکنیم.
شیر چگونه در سینه مادر تولید می‌شود؟
شیر در غدد سینه شما تولید می‌شود و سپس از طریق مجاری به نوک پستان شما منتقل می‌شود، جایی که شیر از روزنه‌های کوچک خارج می‌شود؛ به این رفلکس ر‌ها کردن می‌گویند.
اینکه چقدر طول می‌کشد تا میزان شیر شما افزایش پیدا کند، بستگی به این دارد که میزان شیر شما در ابتدا چقدر کم بوده است و چه چیزی در کاهش تولید شیر مادر نقش دارد.
۱. تعداد دفعات شیر دهی را بیشتر کنید و بیشتر شیر بدهید
در این روش شما باید تعداد دفعات شیر دهی به کودک خود را بیشتر کنید و اجازه دهید نوزاد تصمیم بگیرد که چه زمانی شیر خوردن را متوقف کند.
زمانی که کودک سینه شما را می‌مکد، در پی آن هورمون‌هایی ترشح می‌شوند که سینه‌های شما را برای تولید شیر تحریک می‌کنند؛ در نتیجه، هر چه بیشتر شیر بدهید، سینه‌های شما شیر بیشتری تولید می‌کند.
شیر دادن به نوزاد به تعداد ۸ الی ۱۲ بار در روز میتواند به افزایش تولید شیر کمک کند، اما این به آن معنا نیست که تغذیه بیشتر یا کمتر نشان دهنده مشکل است.
۲. پمپ کردن شیر
دوشیدن شیر و یا پمپ کردن شیر بین شیردهی میتواند به افزایش تولید شیر کمک کند؛ گرم کردن سینه‌ها قبل از پمپاژ میتواند به شما کمک کند تا راحت‌تر پمپ کنید.
۳. از هر دو سینه برای شیر دهی استفاده کنید
هر بار که به فرزند خود شیر می‌دهید بهتر است تا از هر دو سینه برای شیر دهی استفاده کنید. در ابتدا اجازه دهید نوزادتان از سینه اول شیر بخورد تا زمانی که مکیدن او کاهش یابد، یا قبل از دادن سینه دوم شیردهی را متوقف کند. در این صورت، تحریک تغذیه هر دو سینه از شیر مادر میتواند به افزایش تولید شیر کمک کند.
پمپ کردن شیر مادر از هر دو سینه به طور همزمان روش خوبی برای افزایش تولید شیر و در نتیجه محتوای چربی بالاتر در شیر یافت شده است.
۴. استفاده از موادی که در افزایش شیر مادر نقش دارند
برخی از مواد با افزایش شیر مادر مرتبط هستند که ممکن است شیردهی را تقویت کنند که از این مواد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• جو
جو دارای مقدار زیادی فیبر است و همین موضوع آن را به یک انتخاب مناسب برای افزایش شیر مادر تبدیل می‌کند؛ فیبر همچنین برای دستگاه گوارش بسیار مفید است. این غذا به سادگی آماده و قابل مصرف است و به کنترل دیابت که میتواند یکی از علل کمبود شیر باشد، کمک می‌کند.
• سیر
یکی از راه‌های افزایش شیر مادر، استفاده از سیر است. سیر هم مقدار شیر شما و هم کیفیت شیر را بهبود می‌بخشد. از سیر به اشکال مختلفی می‌توانید استفاده کنید. برای مثال، می‌توانید سیر را رنده کنید و در آب بجوشانید، سپس کمی شیر به این محلول اضافه کرده و دوباره آن را بجوشانید و بگذارید تا کمی خنک شود و سپس آن را میل کنید. البته سیر را می‌توانید در غذاهای خود نیز استفاده کنید و از طعم آن لذت ببرید و همزمان کیفیت و مقدار شیر شما نیز افزایش پیدا می‌کند
• رازیانه
استفاده از رازیانه یکی دیگر از راه‌های افزایش شیر مادر است. شما می‌توانید هم از تخم رازیانه و هم از سبزی آن برای افزایش میزان شیر خود استفاده کنید. این گیاه طعم و عطر خوبی دارد و با استفاده از آن می‌توانید غذای لذیذتری را میل کنید.
دانه رازیانه به راحتی هضم می‌شود و همین موضوع از کولیک نوزاد نیز جلوگیری می‌کند که از مزایای بسیار خوب این گیاه به شمار می‌آید. از این گیاه می‌توانید در چای به صورت روتین استاده کنید یا آن را با شیر بجوشانید و نوش جان کنید. همچنین، می‌توانید این گیاه را به صورت تنها را بعد از هر وعده غذایی میل کنید تا مقدار شیر شما افزایش پیدا کند.
• زیره
بر طبق تجربیات مادران تا به امروز، تصور می‌شود که مصرف زیره میتواند موجب افزایش شیر مادر بشود. شما می‌توانید این ماده را دم کنید و در غذای خود از آن استفاده کنید.
• اسفناج
سبزیجاتی که دارای برگ سبز هستند منبع خوبی برای تغذیه در جهت افزایش شیر شما هستند. این مواد دارای مواد معدنی فراوانی همچون آهن، کلسیم، اسید فولیک و ویتأمین هستند. مصرف این مواد کیفیت و مقدار شیر شما را افزایش می‌دهند. اسفناج به دلیل داشتن ویتأمین B۳، A۳، ساپونین و آهن برای مادران باردار بسیار پیشنهاد می‌شود پس بهتر است این نوع سبزیجات را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
• کنجد
کنجد یکی از دیگر موادی است که می‌توانید برای افزایش شیر خود از آن استفاده کنید. کنجد سرشار از کلسیم است و علاوه بر افزایش شیر مادر بر رشد و نمو کودک نیاز تأثیر بسیار زیادی دارد.
• مارچوبه
مارچوبه ماده غذایی دیگری است که می‌توانید از ان استفاده کنید و مقدار شیر خود را افزایش دهید. این ماده سرشار از ویتأمینهایی چون A و K و فیبر است با مصرف آن غدد تولید‌کننده شیر تحریک می‌شود و شیر بیشتری تولید می‌شود. مارچوبه را می‌توانید به صورت بخارپز و در کنار دیگر سبزیجات استفاده کنید و از آن لذت ببرید.
• جوانه گندم
• زنجبیل
• زغال اخته
• یونجه
• اسپیرولینا
همیشه قبل از مصرف مکمل‌های جدید، به خصوص در هنگام شیردهی با یک پزشک متخصص مشورت کنید، چرا که حتی دارو‌های طبیعی نیز می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند.
۵. کاهش استرس
شاید کمی عجیب به نظر برسد، اما استرس و اضطراب میتواند بر میزان شیر مادر نیز تأثیر‌گذار باشد. استرس بالا در دوران شیر دهی میتواند تأثیر منفی بر شیردهی نوزاد شما داشته باشد.
مادرانی که مضطرب هستند و حوصله و آرامش لازم را برای شیردهی را ندارند، شیر آن‌ها کیفیت لازم را نداشته و نوزاد با خوردن آن رشد خوبی را تجربه نمی‌کند.
دلایل کمبود شیر
عوامل متعددی وجود دارد که میتواند با کاهش شیر ارتباط داشته باشد، از این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
عوامل عاطفی
اضطراب و استرس میتواند با شیردهی تداخل ایجاد کند و باعث شود شیر کمتری تولید شود. ایجاد یک محیط خصوصی و آرامش بخش برای شیردهی و ایجاد تجربه لذت بخش و بدون استرس، میتواند به افزایش تولید شیر مادر کمک کند.
خستگی شدید
مادرانی که خسته هستند ممکن است متوجه کاهش مقدار خود شیر شوند. برای جلوگیری از خستگی زیاد خود باید به اندازه کافی استراحت کنید و رژیم غذایی متعادلی داشته باشید که شامل غذاهای پر پروتئین باشد.
مقدار مصرف آب
در دوران شیر دهی باید حتما آب کافی بنوشید؛ هیدراتاسیون کم و بیش از حد میتواند باعث کاهش مقدار شیر شما شود.
شرایط پزشکی
برخی از مشکلات پزشکی ممکن است در تولید شیر اختلال ایجاد کند. این شرایط عبارتند از:
۱. فشار خون بالا ناشی از بارداری
۲. دیابت
۳. تنبلی تخمدان
۴. دارو‌های خاص
سیگار و الکل
سیگار کشیدن و نوشیدن مقادیر متوسط تا سنگین الکل میتواند تولید شیر شما را کاهش دهد.
استفاده از قرص‌های ضد بارداری
شروع زودهنگام قرص‌های ضد بارداری میتواند باعث کاهش شیر شما شود. حداقل 6 هفته قبل از مصرف قرص‌های ضد بارداری صبر کنید و سپس فقط از مینی قرص (پروژستین) استفاده کنید. اگر همچنان متوجه کاهش شیر خود شدید، در مورد سایر گزینه‌های کنترل بارداری با پزشک متخصص مشورت کنید.
چگونه بفهمم که کودکم شیر کافی دریافت می‌کند؟
کودک شما به اندازه کافی شیر مادر دریافت می‌کند اگر:
• ۸ تا ۱۲ بار در ۲۴ ساعت شیردهی داشته باشید
• پس از اکثر غذا‌ها به خوبی می‌خوابد و استراحت می‌کند
• دفع مدفوع زرد نرم
• حدود ۲ هفته پس از تولد به وزن هنگام تولد باز می‌گردند
• نوزاد در ۳ ماه اول هر هفته ۱۵۰ گرم یا بیشتر اضافه کند
• خودشان برای تغذیه بیدار شوند و با انرژی از سینه تغذیه کنند
- کودک شما حداقل 5 پوشک را خیس می کند و حداقل 1 بار در 24 ساعت دفع می کند
- سینه های شما بعد از شیردهی نرم تر به نظر می رسند.
در نهایت، شما می‌توانید با استفاده از روش‌های گفته‌شده، مقدار شیر و در مواردی، کیفیت شیر خود را نیز افزایش دهید. استفاده از مواد غذایی مانند جو، سیر، رازیانه، اسفناج و کنجد میتواند در این مسیر به شما کمک بکند.
حتما از اوایل دوران شیردهی به علائم گفته‌شده در خصوص نوزاد خود توجه کنید تا مطمئن شوید میزان شیر کافی را به صورت روزانه دریافت می‌کند و تغذیه خوب و کاملی دارد.
میزان شیر دریافتی نوزاد نسبت مستقیمی با رشد نوزاد داشته و بر روی نمو و سیستم بدنی او تاثیر بسیار زیادی خواهد داشت. یکی از آشکارترین علائمی که میتواند به شما در این مسئله کمک کند، افزایش وزن نوزاد است.
به طور طبیعی، وزن نوزادان در هنگام تولد کمی با میزان قبل تولد تفاوت دارد که باید این مقدار پس از گذشت چند هفته جبران شود. اگر این اتفاق افتاد و افزایش وزن نوزاد، به خصوص در 6 ماه اول درست صورت گرفت، یعنی فرزند شما به مقدار کافی شیر دریافت می‌کند.
