جفت تو بارداری نقش خیلی مهمی داره و روی رشد و سلامت بچه اثر می‌گذاره. اکثر جفت‌ها مثل قدامی، خلفی، فوندال و جانبی کاملاً طبیعی هستن و جای نگرانی نیست، اما بعضی شکل‌های غیرطبیعی یا جفت پایین (سرراهی) می‌تونن مشکل‌ساز باشن و نیاز به مراقبت بیشتری دارن. اینکه بدونی جفت کجاست و چه شکلی داره، همراه با چکاپ و سونوگرافی‌های منظم، بهت کمک می‌کنه خطرات احتمالی رو کم کنی و یه بارداری و زایمان امن داشته باشی. خلاصه اینکه مراقبت از جفت یعنی مراقبت از خودت و کوچولوت! در ادامه این مقاله از مجله سایت دایه در مورد انواع جفت در بارداری صحبت میکنیم.

نوع جفت	ویژگی‌ها و خطرات
قدامی (Anterior)	جلوی رحم، حرکات جنین دیرتر حس می‌شوند، طبیعی.
خلفی (Posterior)	پشت رحم، حرکات جنین راحت‌تر حس می‌شوند، طبیعی.
فوندال (Fundal)	بالاترین نقطه رحم، جای امن و طبیعی.
جانبی (Lateral)	به دیواره کناری رحم چسبیده، طبیعی.
پایین / سرراهی (Placenta previa)	نزدیک دهانه رحم، ممکن است خونریزی و نیاز به سزارین.
دو لوبی / چند لوبی / با لوب فرعی	تقسیم جفت به چند بخش یا لوب اضافه، گاهی خطر خونریزی.
غشایی / حلقوی / منفذدار	شکل طبیعی یا حلقه/حفره، بعضی خطر خونریزی و محدودیت رشد.
اکستراکوریال / راکتی / بادبزنی	بند ناف یا بافت غیرمعمول، خطر خونریزی بیشتر، نادر.
چسبندگی جفت	نفوذ عمیق جفت به دیواره رحم، ممکن است خونریزی شدید ایجاد کند.
جفت بزرگ	ضخامت بیش از ۴ سانتی‌متر، قابل توجه اما معمولاً مشکل جدی نیست.

 

انواع جفت در بارداری

جفت یه عضو خیلی مهمه که نقش اصلیش ارتباط بین مادر و جنینه. جفت به جنین اکسیژن و مواد غذایی لازم رو منتقل می‌کنه تا جنین در طول بارداری سالم بمونه. وزنش حدود ۴۷۰ گرم، شکلش گرد تا بیضی و قطرش تقریباً ۲۲ سانتی‌متره، وسطش هم تقریبا ۲.۵ سانتی‌متر ضخامت داره.

جفت از بخش‌های مختلفی مثل بافت جفت، پرده‌ها و بندناف سه‌رگی تشکیل شده. یه سمتش به جنین وصل می‌شه و سمت دیگه‌اش به دیواره رحم می‌چسبه. جفت همون جایی شکل می‌گیره که جنین در رحم لانه‌گزینی کرده. بسته به اینکه جفت کجا به رحم وصل شده و شکلش چیه، انواع مختلفی داره.

انواع جفت در بارداری از نظر محل اتصال به رحم

جفت بسته به جایی که جنین توی رحم لانه‌گزینی می‌کنه و در نهایت جفت کجا تشکیل می‌شه، به چهار نوع مختلف تقسیم می‌شه:

جفت قدامی (Anterior): این نوع جفت جلوی رحم قرار داره، یعنی بین شکم مادر و جنین. اگر جفت قدامی دارید، حرکات بچه رو روی شکم کمی دیرتر حس می‌کنید، ولی نگران نباشید، کاملاً طبیعیه و برای بارداری یا زایمان مشکلی ایجاد نمی‌کنه.

جفت خلفی (Posterior): این جفت به پشت رحم چسبیده. جنین بین جفت و شکم شما قرار داره. حرکات بچه راحت‌تر حس می‌شه و باز هم کاملاً طبیعیه و خطری نداره.

جفت فوندال (Fundal): این جفت بالاترین نقطه رحم، یعنی قله رحم قرار می‌گیره. جای امن و طبیعی هست و معمولاً هیچ عارضه‌ای برای بارداری و زایمان نداره.

جفت جانبی (Lateral): وقتی جفت به دیواره‌های کناری رحم (چپ یا راست) می‌چسبه، بهش جفت جانبی می‌گن. این حالت هم طبیعی هست و خطری ایجاد نمی‌کنه.

جفت پایین یا سرراهی (Low lying / Placenta previa): این نوع جفت به پایین‌ترین قسمت رحم، یعنی دهانه رحم چسبیده. ممکنه باعث خونریزی بدون درد بشه و برای زایمان طبیعی مناسب نیست؛ معمولاً در این موارد باید سزارین انجام بشه.

انواع جفت در بارداری از نظر شکل

جفت جنین از نظر ظاهر هم انواع مختلفی داره. بعضی از این شکل‌ها طبیعی هستن و بعضی‌ها غیرطبیعی و ممکنه روی عملکرد جفت یا روند بارداری تأثیر بذارن.

جفت دو لوبی: خیلی کم پیش میاد، وقتی جفت به دو بخش تقریبا مساوی تقسیم بشه و بند ناف بین این دو بخش وصل باشه.

جفت چند لوبی: وقتی جفت سه یا چند بخش هم اندازه داشته باشه. این حالت خیلی نادره.

جفت با لوب فرعی: گاهی کنار جفت اصلی، یه لوب کوچیک دیگه هم شکل می‌گیره که رگ‌های خونی از پرده‌ها عبور می‌کنه. اگه این رگ‌ها روی دهانه رحم باشن، خطر خونریزی برای جنین وجود داره. بعد از زایمان هم ممکنه باقی بمونه و خونریزی یا عفونت ایجاد کنه.

جفت غشایی: شکل طبیعی جفته و پرزهای زیادی داره که روی پرده جنین قرار گرفتن و کل محیط کوریون رو می‌پوشونن. اگه پرده‌ها پاره بشن، ممکنه خونریزی شدید رخ بده.

جفت حلقوی: جفت به شکل حلقه دیده می‌شه و می‌تونه خطر خونریزی قبل و بعد زایمان و محدودیت رشد جنین رو بالا ببره.

جفت منفذدار یا مشبک: بعضی وقت‌ها حفره‌های کوچیک توی جفت دیده می‌شه. معمولاً مشکل خاصی نیست، اما گاهی باعث می‌شه فکر کنن یه قسمتی از جفت داخل رحم مونده.

جفت اکستراکوریال: جفت کوچکتر از سطح پایه‌اشه و اطرافش بدون پوششه. این حالت خودش دو نوع داره: جفت خندقی (circumvallate) و جفت حاشیه‌بندی شده (circummarginate). جفت خندقی خطر خونریزی قبل از زایمان، زایمان زودرس و مشکلات جنینی داره.

جفت راکتی (Bateldore): بند ناف به جای مرکز جفت، به لبه جفت وصل می‌شه.

جفت بادبزنی یا ولامنتوس: رگ‌های خونی جفت بیرون جفت تشکیل شدن و خطر خونریزی و پارگی در زایمان بالاست. خیلی نادره، تقریباً یه مورد در هر یک میلیون بارداری.

جفت بزرگ (Placentomegaly): وقتی ضخامت جفت بیش از ۴ سانتی‌متر باشه، جفت بزرگ محسوب می‌شه.

چسبندگی جفت: وقتی بافت جفت عمیق‌تر به دیواره رحم نفوذ می‌کنه. این حالت بیشتر وقتی پیش میاد که جفت سرراهی باشه یا لانه‌گزینی روی محل برش سزارین قبلی انجام شده باشه. بسته به عمق نفوذ، به سه نوع آکرتا، اینکرتا و پرکرتا تقسیم می‌شه و می‌تونه باعث خونریزی شدید بشه.

وظایف انواع جفت در بارداری

جفت توی دوران بارداری نقش خیلی مهمی داره و مثل یه پل بین مادر و جنین عمل می‌کنه. کارهایی که جفت انجام می‌ده عبارتند از:

• تولید هورمون‌های لازم برای رشد جنین و ادامه بارداری.
• انتقال اکسیژن به جنین و بردن دی‌اکسید کربن از خونش.
• منتقل کردن آنتی‌بادی‌های مادر به جنین تا یه نوع ایمنی موقت براش ایجاد بشه.
• رساندن مواد مغذی ضروری مثل گلوکز، اسیدهای آمینه، اسیدهای چرب، ویتامین‌ها و حتی آب و الکترولیت‌ها به جنین.
• جفت از یه طرف به دیواره رحم (آندومتر) وصل می‌شه و از طرف دیگه از طریق بند ناف به جنین وصل می‌شه و خون‌رسانی رو انجام می‌ده.

جفت مثل یه مانع عمل می‌کنه و جلوی ورود عفونت‌ها و عوامل بیماری‌زا به بدن جنین رو می‌گیره، ولی بعضی مواد مضر ممکنه بتونن از جفت عبور کنن و به جنین برسن، بنابراین مراقبت‌های دوران بارداری خیلی مهمه.

عوامل خطر ابتلا به اختلالات انواع جفت در بارداری

علت دقیق بروز مشکلات جفت هنوز کاملاً مشخص نیست، اما بعضی عوامل می‌تونن خطر این اختلالات رو بیشتر کنن. این عوامل عبارتند از:

• داشتن سزارین قبلی
• مصرف سیگار
• بارداری‌های قبلی
• بارداری چندقلویی
• سن بالای ۳۵ سال
• مصرف مواد مخدر
• سابقه جراحی‌های رحم

سلامت جفت توی دوران بارداری خیلی مهمه چون نقش حیاتی توی رشد و سلامت جنین داره. در اکثر بارداری‌ها جفت درست شکل می‌گیره و عملکردش خوبه، اما بعضی وقت‌ها جفت دچار مشکل می‌شه و می‌تونه هم برای مادر و هم برای جنین خطرناک باشه.

وقتی اختلالات جفت جدی باشن، زایمان باید به روش سزارین انجام بشه. در موارد شدید، ممکنه نیاز باشه رحم هم برداشته بشه (هیسترکتومی)، که مخصوصاً اگه قصد داشتن فرزندای دیگه دارید، می‌تونه چالش‌برانگیز باشه.

علائم اختلالات جفت شامل خونریزی رحمی، درد شکم و انقباضات دردناک رحمی هست. پس اگه چنین نشانه‌هایی دیدید، سریع با متخصص زنان مشورت کنید.

کدوم انواع جفت در بارداری خطرناکه؟

جفت‌هایی که در موقعیت خلفی، قدامی، فوندال یا جانبی قرار می‌گیرن، کاملاً طبیعی هستن و جای نگرانی نیست. اما وقتی جفت پایین رحم و نزدیک دهانه رحم (سرویکس) باشه، بهش می‌گن جفت سرراهی و این وضعیت می‌تونه خطرناک باشه، چون مسیر دهانه رحم رو می‌بنده و زایمان طبیعی ممکن نیست. تو این شرایط، پزشک با سونوگرافی‌های مکرر موقعیت جفت رو بررسی می‌کنه تا هر عارضه‌ای احتمالی مشخص بشه.

چه عواملی روی سلامت جفت تأثیر می‌ذارن

• سن مادر، بالای ۴۰ سال
• پارگی زودرس غشاهای جنینی
• جراحی‌های قبلی روی رحم
• لخته شدن خون در جفت
• فشار خون بالا
• دیابت
• چاقی مادر
• مشکلات جفت در بارداری‌های قبلی
• ترومای شکمی (سقوط یا ضربه)
• بارداری چندقلویی
• مصرف مواد مخدر و الکل

سلامت جفت توی بارداری خیلی مهمه، چون هر مشکل جفت می‌تونه رشد جنین و سلامت مادر رو تحت تأثیر قرار بده.

جفت قدامی و پسردار شدن ارتباطی با هم دارند؟

خیلی‌ها فکر می‌کنن که محل جفت می‌تونه جنسیت جنین رو مشخص کنه؛ اینکه می‌گن اگر جفت قدامی باشه، احتمال داره دختر داشته باشی. اما واقعیت چیه؟ یک مطالعه‌ قدیمی در سال ۲۰۱۱ نشون داد که وقتی جفت سمت راست رحم باشه، احتمال داره نوزاد پسر باشه و وقتی سمت چپ باشه، احتمال داره دختر باشه. ولی این تحقیق فقط راست و چپ رو بررسی کرده بود و جلویی (قدامی) یا پشتی (خلفی) رو لحاظ نکرده بود.

در مطالعه‌ دیگه در ۲۰۱۴، ۲۰۰ جفت بررسی شد: ۱۰۳ تا قدامی و ۹۷ تا خلفی. نتایج نشون داد که حدود ۷۳٪ زنانی که جفت قدامی داشتن دختر به دنیا آوردن و ۲۷٪ پسر. این یعنی ممکنه یه ارتباط جزئی باشه، اما اصلاً صددرصد نیست. پس اگر جفت قدامی داری، این به هیچ وجه تضمین نمی‌کنه که دختر باشه. مطمئن‌ترین راه برای فهمیدن جنسیت جنین، سونوگرافی تعیین جنسیت است.

جفت خلفی بهتره یا قدامی

موقعیت جفت تو رحم نقش خیلی مهمی تو داشتن یه زایمان سالم و امن برای نوزاد داره. تنها وضعیتی که ممکنه موقع زایمان مشکل‌ساز بشه، جفت پایین یا جفت سرراهی هست. دلیل دقیق جفت سرراهی معلوم نیست و نمی‌شه جلوی اون رو صددرصد گرفت، اما با سونوگرافی می‌شه موقعیت جفت رو زود تشخیص داد و اقدامات لازم برای زایمان ایمن رو برنامه‌ریزی کرد. زنانی که جفت سرراهی دارن، ممکنه نیاز باشه مدتی تو بیمارستان تحت نظر باشن و معمولاً زایمانشون سزارین خواهد بود.

جفت می‌تونه به هر جای رحم بچسبه، اما پزشک بین هفته ۱۸ تا ۲۱ بارداری، تو سونوگرافی میانه بارداری وضعیت جفت رو بررسی می‌کنه. بدونیم جفت کجا قرار گرفته کمک می‌کنه تا مطمئن بشیم همه چیز درست پیش می‌ره.

بهترین موقعیت‌های جفت:

جفت خلفی (posterior placenta): وقتی تخمک بارور شده در دیواره پشتی رحم لانه‌گزینی می‌کنه، جفت هم پشت رحم رشد می‌کنه. به این موقعیت می‌گن جفت خلفی.

جفت قدامی (anterior placenta): وقتی تخمک تو جلوی رحم لانه‌گزینی کنه، جفت جلوی رحم شکل می‌گیره و جنین پشت جفت رشد می‌کنه. به این حالت هم جفت قدامی گفته می‌شه.

هر دو حالت طبیعی هستن و رشد جنین رو تحت تاثیر قرار نمی‌دن. اما بعضی وقت‌ها مادرانی که جفت خلفی دارن، حرکات جنین رو راحت‌تر حس می‌کنن و لگدهای نوزاد رو زودتر و قوی‌تر احساس می‌کنن.

جفت پایین در بارداری

پایین بودن جفت یا جفت سرراهی زمانی اتفاق می‌افتد که جفت به جای اتصال به بالای رحم، نزدیک دهانه رحم بچسبد، می‌تواند باعث خونریزی و نیاز به زایمان سزارین شود. در سه ماهه اول معمولاً جای نگرانی ندارد چون با رشد رحم، جفت فاصله می‌گیرد، اما در سه ماهه سوم خطرناک‌تر است و پزشک ممکن است سزارین توصیه کند. عوامل افزایش ریسک شامل سن بالای مادر، سابقه سزارین یا جراحی رحم، سیگار کشیدن، چندقلویی و سابقه جفت پایین در بارداری‌های قبلی است.

علائم شایع شامل خونریزی بدون درد، انقباضات شکمی، بزرگ بودن رحم و موقعیت غیرمعمول جنین است. جفت پایین ارتباطی با جنسیت جنین ندارد و تشخیص آن عمدتاً با سونوگرافی در هفته ۲۰، سونوگرافی واژینال یا MRI انجام می‌شود تا مراقبت مناسب برای مادر و جنین انجام شود.

ایا جفت قدامی باعث سزارین میشود

جفت قدامی مشکلی ایجاد نمی‌کنه و طبیعی محسوب می‌شه، ولی اگر به سمت پایین رشد کنه و دهانه رحم رو بپوشونه، که بهش جفت سرراهی هم می‌گن، احتمال زایمان طبیعی کم می‌شه و سزارین لازم می‌شه تا هم سلامت مادر حفظ بشه و هم جنین بدون خطر به دنیا بیاد.

سخن پایانی انواع جفت در بارداری

آگاهی از انواع جفت در بارداری و موقعیت آن نقش خیلی مهمی در داشتن یک بارداری سالم و ایمن داره. اکثر جفت‌ها طبیعی هستن و مشکلی ایجاد نمی‌کنن، اما بعضی موارد مثل جفت پایین یا غیرطبیعی نیاز به مراقبت و توجه بیشتری دارن. مشاوران سایت دایه می‌تونن با اطلاعات و راهنمایی‌های دقیق، به شما کمک کنن تا وضعیت جفت رو بهتر بفهمید، مراقبت‌های لازم رو انجام بدید و با آرامش بیشتری بارداری و زایمان رو پشت سر بگذارید. در واقع، داشتن یه همراه متخصص مثل مشاوران دایه، می‌تونه خیالتون رو راحت کنه و سلامت شما و کوچولوتون رو تضمین کنه.

سوالات متداول انواع جفت در بارداری

آیا نوع جفت روی سلامت جنین تأثیر دارد؟

در بیشتر موارد، جفت قدامی یا خلفی مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما جفت سرراهی یا جفت با ارتفاع کم نیاز به مراقبت ویژه دارد تا خونریزی و عوارض جلوگیری شود.

چگونه می‌توان نوع جفت را تشخیص داد؟

نوع جفت معمولاً با سونوگرافی در سه ماهه اول یا دوم بارداری مشخص می‌شود. در صورت تغییر محل جفت، سونوگرافی‌های بعدی ممکن است برای پیگیری لازم باشد.

آیا جفت قدامی باعث مشکلاتی در بارداری می‌شود؟

جفت قدامی معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما ممکن است ضربان قلب جنین دیرتر شنیده شود یا حرکت‌های جنین کمتر احساس شود.