راهنمای پرسش و پاسخ: سؤالات مهم در معاینه اول بارداری

چه اطلاعاتی باید در معاینه اول بارداری برای پزشک بازگو شود؟
• آیا بیماری زمینه‌ای خاصی دارید؟
افراد ممکن است انواع مختلفی از بیماری‌های زمینه‌ای را داشته باشند که هر کدام تأثیر متفاوتی بر روند بارداری، جنین و زایمان دارند. طیف این بیماری‌ها می‌تواند از کم خطر تا خطرناک متغیر باشد که تمامی آن‌ها باید به پزشک متخصص اطلاع داده شوند.
از بیماری‌های زمینه‌ای شایع در مادران می‌توان به دیابت و فشارخون اشاره کرد که بسیار در روند بارداری مهم هستند؛ اگر این دسته از بیماری‌ها قبل از بارداری و یا در حین بارداری درمان و یپشگیری نشوند، می‌توانند آسیب‌زا باشند.
• آیا در گذشته عمل جراحی داشته‌اید؟
سابقه جراحی‌های پیشین شما به خصوص آن‌هایی که به تازگی انجام شده‌اند، باید به اطلاع پزشک برسند. زیرا زمانی که جراحی می‌کنید، ممکن است نیزا باشد دارو‌ها و مسکن‌های خاصی را برای کاهش درد و یا تکمیل روند درمان خود استفاده کنید.
این دارو‌ها می‌توانند باعث افزایش و یا کاهش فشار خون شوند، قند خون را بالا یا پایین کنند، بر میزان استرس و اضطراب مادر تأثیر بگذارند و میزان ترشح هورمون‌ها را تحت تأثیر قرار دهند. این موارد می‌توانند برای جنین مضر باشد و یا تأثیر منفی در دوران بارداری داشته باشد؛ بنابراین بهتر است بین زایمان و جراحی‌ها فاصله معینی بسته به نوع جراحی بی‌افتد.
• آیا مبتلا به دیابت هستید و یا در خانواده فردی مبتلا به دیابت است؟
درست است که دیابت در دسته بیماری‌های زمینه‌ای قرار می‌گیرد، اما آنقدر مهم است که ممکن است به طور جداگانه نیز درباره‌اش از شما سؤال کنند، چرا که در سلامت جنین و مادر در دوران بارداری بسیار تأثیر‌گذار است.
این بیماری ممکن است باعث زایمان زودرس، مسمومیت بارداری یا پره‌اکلامپسی، زایمان سخت، عفونت و یا حتی مرگ جنین در شرایط وخیم شود.
اگر قبل از بارداری دیابت را بوسیله قرص و انسولین کنترل می‌کردید، باید پس از بارداری با پزشک خود مشورت کنید تا دوز انسولین مصرفی را تنظیم کرده و در صورت نیاز به جای قرص از انسولین استفاده کنید.
علاوه بر مصرف دارو باید کنترل دقیق بر غذا‌های مصرفی خود داشته باشید. همانطور که باید قند خونتان را کنترل کنید و پرهیز‌های غذایی را رعایت کنید، باید از تغذیه جنین نیز غافل نشوید تا انرژی کافی برای رشد و نمو او را تأمین کنید.
با مشورت با یک پزشک خوب و با در نظر گرفتن دیابت، می‌توان یک برنامه غذایی خوب و کنترل شده را تنظیم کرد تا هم انرژی جنین به اندازه کافی تأمین شود و مواد غذایی مناسب را دریافت کند و هم قند خون مادر در محدوده مشخصی کنترل شود.
علاوه بر یک برنامه غذایی خوب، تحرک کافی و ورزش‌های مناسب دوران بارداری می‌تواند به شما در کنترل قند خون و بیماری کمک کند.
تأثیر دیابت بر جنین
همانطور که گفتیم، یکی از عوارض دیبات در دوران بارداری زایمان زودرس یا داشتن زایمان سخت است. زمانی که مادران قند خون بالا و کنترل نشده‌ای دارند، این قند از طریق جفت به جنین منتقل شده و تبدیل به چربی می‌شود.

این چربی در جنین تجمع پیدا کرده و باعث افزایش وزن جنین و مشکلات دیگر می‌شود که این افزایش وزن جنین بر روند زایمان تأثیر‌گذار است؛ این عارضه که با بزرگ شدن جنین همراه است عارضه ماکروزومی نام دارد.
کودکان مبتلا به این عارضه باید پس از تولد زیر نظر گرفته شوند، زیرا قند خون آن‌ها به سرعت افت می‌کند. همچنین، ممکن است نیاز باشد از جراحی سزارین به جای زایمان طبیعی استفاده شود.
عوارض دیابت فقط محدود به رشد بیش از حد جنین نیست و می‌تواند باعث محدودیت رشد، نارس شدن نوزاد، افزایش مایع آمنیون، اختلال کلیه، آسیب شبکیه، تشنج و اختلال در سایر اندام‌های بدن به ویژه دستگاه تنفسی جنین اشاره کرد.
البته باید توجه کنید که دیابتی که به صورت زمینه‌ای در مادر وجود دارد متفاوت از دیابت بارداری است.
• سابقه فشار خون در شما و خانواده شما چگونه است؟
فشار خون نیز همانند دیابت یکی از بیماری‌های زمینه‌ای مهم و قابل توجه در دوران بارداری است که باید به صورت منظم تحت کنترل پزشک قرار بگیرد. فشار خون بالا می‌تواند باعث ایجاد مسمویت بارداری یا پره‌اکلامپسی بشود که یکی از شایع‌ترین عارضه‌های دوران بارداری است.
این بیماری همچنین می‌تواند باعث زایمان زودرس جنین، آسیب‌های کلیوی، تشنج و اختلال در رشد کلی جنین شود. پس در صورتی که مادری مبتلا به اختلالات فشار خون است باید تحت مراقبت و درمان قرار بگیرد تا وضعیت سلامتی جنین و به خصوص مادر تحت کنترل باشد.
• چندمین بارداری شما است؟
برخی شرایط در بارداری اول با بارداری‌های بعدی متفاوت است؛ برای مثال، در بارداری اول مادر مدت زمان بیشتری قبل از زایمان درد می‌کشد، ولی در زایمان‌های بعدی این درد چند ساعت کاهش پیدا می‌کند.
همچنین، درد‌های پس از زایمان معمولاً در مادرانی که زایمان اولشان است، کمتر از بارداری‌های بعدی است. در تجربه اول، درد پس از زایمان تقریباً کوتاه مدت و زودگذر است، اما در زایمان‌های بعدی این درد شدیدتر و طولانی‌تر می‌شود.
در نهایت، نحوه زایمان مادر در بارداری‌های قبلی موضوع مهمی است که باید با پزشک در میان کذاشته شود.
• سن شما چقدر است؟
سن زنان یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار در دوران بارداری است. با افزایش سن، تعداد و کیفیت تخمک‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد، احتمال ابتلا جنین به ناهنجاری‌های کروموزمی بیشتر می‌شود و احتمال سقط جنین نیز بالاتر می‌رود.
همچنین، مادرانی که در سنین بالا باردار می‌شوند، احتمال ابتلا آن‌ها به دیابت بارداری و مسمویت بارداری نیز بالاتر می‌رود.
• حساسیت‌ها دارویی شما به چه صورت است؟
برخی از مادران ممکن است به بعضی از دارو‌ها حساسیت داشته باشند یا نیاز داشته باشند برخی داروها را مصرف کنند. استفاده بعضی از دارو‌ها باید در دوران بارداری به شدت کنترل شوند چون ممکن است بر جنین و روند زایمان تأثیر بگذارند. همچنین، ممکن است نیاز باشد مادر در طول دوران بارداری برخی دارو‌ها را مصرف کند که قبلاً از آن‌ها استفاده نمی‌کرده است.
• سابقه مصرف دخانیات، الکل و مواد مخدر در زندگی شما چگونه بوده است؟
الکل و مواد مخدر می‌توانند بر سلامتی مادر و جنین تأثیر جدی بگذارند. همانطور که سابقه استفاده از این مواد پیش از بارداری بسیار مهم است، ممنوعیت مصرف این دسته از مواد در دوران بارداری نیز بسیار با اهمیت است و باید پرهیز کامل توسط مادر صورت بگیرد.
• قد و وزن شما چقدر است؟
وزن مادر یک فاکتور بسیار مهم در دوران بارداری است. برای مثال، مادرانی که دچار کمبود وزن هستند باید حتماً وزن خود را به حالت نرمال برسانند، زیرا وزن مادر بسیار بر سلامت جنین تأثیر‌گذار است.
همچنین، اندازه‌گیری و آنالیز BMI یکی از کار‌های بسیار مهمی است که در معاینه اول بارداری باید انجام شود.
• آیا تجربه سقط جنین داشته‌اید؟
مادرانی که تجربه سقط جنین به دلایل مختلف را داشته‌اند، ممکن است در بارداری‌های بعدی عوارضی را تجربه کنند. این عوارض می‌توانند شامل تولد زودرس جنین و کمبود وزن جنین باشد. برخی تحقیقات نشان داده است که زنانی که متحمل سقط می‌شوند، بیشتر احتمال دارند که عوارض دوران بارداری را تجربه کنند.
• وضعیت تیروئید شما به چه صورت است؟
تیروئید مسئول ترشح هورمون‌هایی است که متابولیسم بدن را تنظیم می‌کنند و سیستم‌های مختلف بدن مثل سیستم قبلی و سیستم عصبی را کنترل می‌کنند و بر وزن و دمای بدن افراد نیز بسیار تأثیر‌گذار هستند.
هورمون‌های تیروئیدی در دوران بارداری نیز نقش بسیار مهمی دارند و برای رشد کامل مغز و سیستم عصبی جنین به خصوص در سه ماهه اول نقش اساسی دارند. جنین این هورمون‌ها را از طریق جفت از مادر دریافت می‌کند و حدوداً پس از ماه سوم جنین خودش هورمون‌های تیروئیدی را تولید می‌کند.
کنترل کم‌کاری و پرکاری تیروئید در دوران بارداری بسیار مهم است و باید تحت نظر پزشک قرار بگیرد.
نادیده گرفتن اختلالات تیروئیدی می‌تواند باعث بروز مسمومیت بارداری، افزایش فشار خون، کمبود وزن جنین، سقط جنین و زایمان زودرس منجر شود.
• دچار کم خونی هستید؟
انواع کم خونی، مثل کم خونی ناشی از کمبود آهن، می‌تواند بر سلامت مادر و جنین در دوران بارداری تأثیر بگذارد و جزء بیماری‌های زمینه‌ای مادر به شمار می‌آید.
زنان بارداری که دچار کم خونی هستند، ممکن است رشد جنین آن‌ها دچار اختلال شود، زایمان زودرس داشته باشند، در زایمان خونریزی بیشتری داشته باشند و یا جنین سقط شود.
همچنین، کم خونی ممکن است در زنان باردار موجب تضعیف سیستم ایمنی مادر شود و احتمال
ابتلا به بیماری‌های مختلف را در او افزایش دهد؛ به همین دلیل بهتر است قبل از بارداری و در حین دوران بارداری تحت کنترل پزشک قرار بگیرد و اگر نیاز است دارو‌های مورد نیاز مصرف شود.
در آخر، یکی از مهم‌ترین اطلاعاتی که باید با پزشک در معاینه اول بارداری در میان گذاشته شود، سبک زندگی و برنامه غذایی مادر است. رژیم غذایی مادران در این دوران به شدت کنترل شده است و باید تمامی پرهیز‌های غذایی به طور کامل رعایت شود تا سلامت جنین و مادر حفظ شود.
همچنین، الزامات مصرفی در این دوران برای تأمین انرژی مادر و جنین بسیار با اهمیت هستند و مادران باید تمامی گروه‌های غذایی مورد نیاز خود و جنین را به طور کامل مصرف کنند.
این موارد مهم‌ترین سؤال‌هایی است که در معاینه اول بارداری از شما پرسیده می‌شود و هنگام مراجعه به پزشک متخصص زنان و زایمان حتماً پاسخ کامل و دقیقی به آن‌ها بدهید؛ چرا که تمامی این اطلاعات ارزشمند بوده و بر روند بارداری تأثیر‌گذار هستند.